Che phủ đất bằng vật liệu hữu cơ mang đến nhiều lợi ích cho đất trồng. Che phủ là biện pháp bảo vệ và chăm sóc đất được nhiều nhà vườn áp dụng khi làm nông nghiệp theo hướng hữu cơ thuận tự nhiên.
1. Tác dụng của việc che phủ đất
- Che phủ đất giúp giữ ẩm, hạn chế bốc hơi nước vào mùa khô, làm mát rễ vào mùa mưa, làm chậm quá trình hấp thụ nhiệt và tăng khả năng phản xạ nhiệt.
- Che phủ giúp hạn chế được xói mòn, rửa trôi lớp đất mặt và hàm lượng dinh dưỡng trong đất. Bên cạnh đó che phủ đất còn giúp hạn chế được sự phát triển của các loài cỏ dại.
- Che phủ đất giúp cải thiện đặc tính vật lý, hóa học của đất.
- Che phủ đất bằng vật liệu hữu cơ giúp bảo vệ môi trường sống cho các loài sinh vật đất như giun, dế, kiến, mối… Khi lớp phủ hoai mục, chúng sẽ trở thành thức ăn cho vi sinh vật đất, tăng dần lượng vật chất hữu cơ trong đất, tăng độ phì, độ màu mỡ của đất, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt hơn, hạn chế được sâu bệnh.
Nói cách khác, thì che phủ bằng vật liệu hữu cơ, là bước đầu tiên để có một nền nông nghiệp bền vững, tiết kiệm và mang lại hiệu quả cao.
2. Các loại vật liệu hữu cơ thường dùng để che phủ trong nông nghiệp
- Rơm rạ
Sau thu hoạch lúa dư ra một lượng lớn rơm rạ, chúng ta nên tận dụng để che phủ đất trồng. Rơm rạ sau khi gom lại nên để khô, sau đó phủ kín lên mặt đất. Che phủ bằng loại vật liệu này giúp giữ ẩm đất tốt, giảm cỏ dại cho các vườn trồng rau màu, thời gian phân hủy chậm nên không phải phủ thường xuyên, sau khi phân hủy sẽ bổ sung một lượng hữu cơ làm tơi xốp đất.
- Lá rụng
Các loại cây thân gỗ lâu năm, cây ăn trái thường sẽ có một mùa lá rụng trong năm, lượng lá rụng rất lớn, do đó nên tận dụng lượng tàn dư này để che phủ. Ưu điểm của loại vật liệu này là phân hủy nhanh nên sẽ cung cấp cho đất một lượng mùn hữu cơ rất lớn. Dùng lá rụng phủ dày vào gốc cây cho các vườn cây ăn quả hay vườn cà phê, hồ tiêu. Một số loại lá cây che phủ tốt và dễ kiếm như keo tràm, phi lao, bạch đàn,… hay lá của các cây trồng trong vườn.
Lưu ý: không sử dụng lá cây che phủ của cây đã bị bệnh vì sẽ làm phát tán bệnh cho cây trồng được che phủ.
- Phế liệu hoa màu từ vụ trước
Các loại cây hoa màu như ngô, đậu, lạc,… sau khi thu hoạch sẽ có một lượng lớn tàn dư là thân lá, hãy tận dụng ngay số tàn dư này để phủ lên đất trồng. Đây là loại vật liệu phân hủy chậm, do đó thời gian che phủ lâu, ngăn xói mòn và giữ ẩm cho đất rất tốt. Dùng xác thực vật đã để khô phủ kín các gốc cây trồng, hoặc phủ mặt các luống đất trồng cây hoa màu. Nên phủ kín từ 10-15 ngày trước khi gieo trồng cây hoa màu và phủ dày vào mùa khô với các loại cây trồng lâu năm.
- Thân chuối
Chuối là loại cây trồng phổ biến, được xem là loại vật liệu che phủ tốt nhất đối với các vườn trồng cây ăn quả. Chuối là loài thực vật có hàm lượng kali cao bậc nhất, trong tro vỏ chuối thậm chí kali có tận 49%. Sử dụng thân cây chuối để che phủ để tăng hàm lượng kali cho cây. Đây là loại nguyên liệu tự nhiên, dễ có, chi phí thấp. Bởi vậy, chẳng có lý do gì để không tận dụng nó để che phủ. Chuối chặt hạ và xẻ đôi từng khúc sau đó úp mặt chẻ xuống đất tấp phủ quanh gốc các cây ăn quả. Nước ở thân chuối sẽ rỉ xuống đất nhưng khó bốc hơi do từng lớp thân chuối trơn nhẵn ngăn lại tạo môi trường ẩm và tối cho vi sinh vật phát triển phân giải.
- Vỏ cây, vỏ lạc, vỏ hạt khô
Các loại phế phẩm thực vật này thường sẵn có và dễ sử dụng. Các loại cây trồng lâu năm thường thay vỏ sau vài năm, tận dụng những mảng vỏ cây sần sùi để che phủ rất tốt. Với vỏ các loại hạt khô thì sau khi lấy giống gieo vụ mới, lượng vỏ dư ra có thể dùng để phủ gốc. Các loại vật liệu này khi phân hủy cũng bổ sung chất hữu cơ rất lớn cho đất, tuy nhiên lại dễ hấp dẫn các loài chuột bọ.
- Cỏ cắt tươi
Cắt cỏ lúc chưa ra hoa rải đều lên mặt đất để che phủ, giúp giữ ẩm rất tốt. Nên sử dụng các loại cỏ lá dài, không hoa như cỏ voi, cỏ sả, cỏ vetiver; hay cỏ xuyến chi, cỏ lào, muồng vàng, hoa dã quỳ…để phủ mặt. Cỏ tươi sau khi phân hủy cung cấp cho đất rất nhiều dinh dưỡng, và thường được gọi là phân xanh.
- Mùn cưa
Ở các vùng có sản xuất và chế biến gỗ thường có lượng mùn cưa rất lớn, tận dụng loại phế phẩm này để che phủ giúp bổ sung lượng mùn cho đất rất tốt. Dùng mùn cưa phủ kín mặt đất trồng và gốc cây sau đó tưới nước lên, mùn cưa giúp giữ ẩm rất tốt.
Lưu ý: phủ cách gốc 30 – 40cm.