Đăng bởi Để lại phản hồi

Cách đặc trị bệnh thán thư trên cây khoai sọ

Thán thư là một trong những bệnh gây hại trên cây khoai sọ. Bệnh thán thư gây hại các lá và toàn thân dọc bị cháy khô làm mất khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến chất lượng củ.

1. Tác nhân gây bệnh thán thư

Bệnh thán thư trên cây khoai sọ do nấm thuộc nhóm Colletotrichum gây ra. Đây cũng là loại nấm gây ra bệnh thán thư trên các loại cây trồng khác.

Khi trong vườn có một cây bị nhiễm, bào tử nấm gây bệnh thán thư sẽ được truyền theo gió, nhanh chóng lan từ cây này sang cây khác. Chúng cũng có thể rơi vào đất và lan truyền qua nước tưới hay mưa.

Bệnh thán thư phát sinh mạnh trong điều kiện ẩm độ cao, sương mù nhiều.

Trong các vườn khoai sọ ít được chăm sóc, hoặc chăm sóc không đúng cách như bón phân không cân đối, bón dư đạm và thiếu các chất dinh dưỡng trung vi lượng khác. Những vườn không được cắt tỉa, rậm rạp, thiếu ánh nắng chiếu vào nên ẩm độ tăng cao thì bệnh thường nặng.

2. Triệu chứng và tác hại của bệnh

Ban đầu vết bệnh là các đốm nhỏ màu nâu đen hoặc nâu vàng. Vết bệnh lớn dần lên thành các hình tròn đồng tâm ở cả 2 mặt lá. Mặt dưới của vết bệnh xuất hiện các hạt nấm nhỏ màu gạch cua. Khu vực thịt lá quanh vết bệnh xuất hiện quầng vàng.

Triệu chứng bệnh thán thư trên cây khoai sọ
Triệu chứng bệnh thán thư trên cây khoai sọ

Khi bệnh gây hại nặng toàn bộ lá hoặc toàn bộ đoạn dọc bị nhiễm bệnh sẽ cháy khô, gãy gục làm mất khả năng quang hợp của cây dẫn tới giảm năng suất, phẩm chất củ.

3. Cách đặc trị bệnh thán thư trên cây khoai sọ

Khi phát hiện cây trồng có dấu hiệu mắc bệnh thán thư, bà con cần nhanh chóng thực hiện các việc sau:

Tiến hành nhổ bỏ hoặc cắt tỉa các cây bị nhiễm bệnh đem đi tiêu hủy, tránh lây lan.

Sử dụng siêu đồng kết hợp với vaccin phun ướt đẫm thân cành lá để sát khuẩn và diệt nấm. Đồng thời tăng kích kháng cho cây để giúp cây chống chọi lại với bệnh hại. Sau 3 ngày phun lại lần 2.

>> Bấm vào tên sản phẩm để đặt mua và tìm hiểu thêm thông tin.

4. Phòng trừ bệnh thán thư trên cây khoai sọ

Chăm sóc cho cây trồng khỏe mạnh, tưới đủ nước và bón đầy đủ dinh dưỡng cho cây.

Cải tạo nền đất trồng thật tốt, tăng cường bón các loại phân hữu cơ hoai mục hay phân đã được ủ với nấm trichoderma. Tưới bổ sung các chủng vi sinh vật có lợi vào đất.

Giữ ẩm cho đất trong mùa khô bằng cây cỏ dại hay các vật liệu hữu cơ.

Cắt tỉa, tạo tán cho cây hợp lý, tránh để vườn rậm rạp, độ ẩm cao.

Phun phòng nấm bệnh và côn trùng định kỳ.

Thường xuyên thăm, kiểm tra vườn để phát hiện sớm bệnh.

Đọc thêm:

Đăng bởi Để lại phản hồi

Biện pháp đặc trị hiệu quả sâu khoang hại khoai sọ

Sâu khoang hại khoai sọ đang là vấn đề được bà con nông dân hết quan tâm. Sâu khoang là một loại sâu ăn tạp, mỗi lần có hàng trăm hàng nghìn con cùng tấn công cây trồng lúc nên hậu quả để lại rất nghiêm trọng và thậm chí là mùa vụ đó nông dân có thể mất trắng. Do đó, bà con cần có biện pháp đặc trị sâu khoang hại khoai sọ để tránh thiệt hại nặng nề.

1. Đặc điểm nhận biết sâu khoang

Sâu giai đoạn trưởng thành thường có màu xám hoặc nâu xám, cánh trước có màu nâu vàng, có các vằn đen trắng, cánh sau màu hơi trắng.

Giai đoạn trứng: Trứng được đẻ thành ổ ở mặt dưới lá và được phủ một lớp lông bảo vệ. Một ổ có từ 50 – 200 trứng. Một con cái có thể đẻ từ 500 – 2.000 trứng.

Giai đoạn sâu: Sâu non mới nở màu xanh sáng, sống tập trung và phân tán khi lớn. Sâu tuổi lớn có màu từ xám xanh đến nâu đen với những sọc vàng hoặc trắng.

Nhộng dài màu nâu tươi hoặc nâu tối, hình ống tròn. Sâu hóa nhộng trong đất.

2. Đặc điểm của sâu khoang hại khoai sọ

Sâu khoang còn được gọi là sâu ăn tạp gây hại trên tất cả các loại rau, màu, cây họ đậu, sắn, họ cải, khoai tây….Sâu non tuổi nhỏ thường gây hại nghiêm trọng nhất bởi vì hàng trăm con sâu non tập trung lại ăn lá cây và nhanh chóng làm lá cây xơ xác. Sâu non còn có thể gặm ăn vỏ thân, vỏ quả làm giảm phẩm chất.

Ở giai đoạn ấu trùng, sâu khoang thường tập trung lại một chỗ về sau chúng sẽ tỏa ra và ăn lá. Ban đầu chúng tấn công phần thịt lá tạo thành các vết sọc trên lá, về sau chúng ăn cả gân lá và cuốn lá khoai môn

Ở giai đoạn trưởng thành thường ăn lá khoai sọ về đêm, chúng có thể ăn một lượng lớn lá chỉ trong vòng một đêm, do đó thiệt hại gây ra là rất lớn.

Sâu non có 6 tuổi, sâu non mới nở tập trung dưới lá ăn biểu bì của lá, sau đó lớn dần thì ăn hết thịt lá chừa lại biểu bì và gân. Ở tuổi 3 và 4 sâu phân tán và cắn khuyết lá hoặc có khi cắn chụi lá, cánh hoa, nụ quả, thậm chí gặm cả vỏ thân cây. Thời gian sâu non kéo dài từ 15 – 23 ngày. Khi đẫy sức chúng chui xuống đất hoá nhộng, sau khoảng 12 ngày thì vũ hoá.

3. Đặc trị sâu khoang hại khoai sọ

Để xử lý sâu khoang hại khoai sọ nhanh chóng, hiệu quả và an toàn, nhà vườn sử dụng chế phẩm trừ sâu sinh học WAO AKA.

Chế phẩm trừ sâu sinh học WAO AKA với thành phần chính là vi khuẩn Bacillus Thuringiensis (Bt) có khả năng tiết ra tinh thể độc gama – endotoxin, sau khi sâu ăn phải độc tố thì lúc này độc tố mới phát huy tác dụng khiến sâu tê liệt thần kinh, ngừng ăn (ngừng phá hại) và chết sau 2-3 ngày.

Ngoài ra, trong WAO AKA còn chứa các chủng Virus nhân đa diện NPV có tác dụng lây nhiễm. Nhằm xử lý các loại sâu đục vào trong không tiếp xúc với BT như sâu vẽ bùa, sâu đục quả, sâu đục thân. Chúng cũng tạo ra những trận dịch kéo dài khiến trứng ấu trùng không thể nở. Sâu hại sẽ giảm dần theo thời gian sử dụng.

Cách sử dụng chế phẩm trừ sâu WAO AKA để đặc trị sâu khoang hại khoai sọ:

  • Pha 1 gói chế phẩm trừ sâu sinh học WAO AKA với 200 lít nước sạch. Sau đó khuấy đều cho thuốc tan hoàn toàn.
  • Cách phun: Phun ướt đẫm thân, cành, lá, quả, tập trung vào những nơi sâu ẩn nấp.
  • Phun 2 – 3 lần cách nhau 3 ngày.

Lưu ý khi sử dụng:

  • Nên kết hợp với phân bón lá A4 để tăng hiệu quả.
  • Nên phun ngay sau khi pha thuốc để thuốc phát huy tối đa tác dụng.
  • Có thể phối hợp với nhiều loại thuốc bảo vệ thực vật khác.
  • Không pha chung với thuốc có tính kiềm.
  • Phun trước 9h sáng hoặc sau 4h chiều để đạt hiệu quả cao nhất.

4. Biện pháp quản lý sâu khoang hại khoai sọ

Khi mật độ sâu khoang khoai sọ ít, bà con có thể sử dụng tay để ngắt lá hoặc bắt sâu.

Trong trường hợp ruộng bị xâm nhiễm mật độ cao, tiến hành cắt bỏ thân và lá. Thậm chí cả cây, sau đó thu gom lại và tiến hành đốt. Đối với ruộng vụ trước bị sâu khoang gây hại, sau khi thu hoạch tiến hành bỏ hoang khoảng 3 tháng để cắt nguồn thức ăn và vòng đời sâu. Đây là cách đơn giản và hữu hiệu để quản lý sâu khoang hại khoai sọ..

Cây tía tô cảnh hay còn gọi là cây lá gấm có tác dụng xua đuổi sâu khoang.

Hạn chế phun thuốc bvtv hóa học để bảo tồn các loài thiên địch thường xuất hiện trên ruộng như nhện, bọ rùa, ong kí sinh…

Có thể bạn muốn biết:

Đăng bởi Để lại phản hồi

Đặc trị và phòng trừ bệnh cháy lá hại khoai sọ

Bệnh cháy lá hại khoai sọ là một trong những bệnh hại đang được bà con nông dân quan tâm nhất hiện nay. Bệnh làm giảm diện tích lá, giảm hiệu suất quang hợp của cây khoai sọ, dẫn đến giảm năng suất từ 30-50%.

1. Triệu chứng bệnh cháy lá hại khoai sọ

Bệnh gây hại chủ yếu trên lá, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến cuống lá và thân ống. Giai đoạn đầu, dấu hiệu đặc trưng là ở mặt trên của lá hình thành các đốm sũng nước tròn màu nâu nhỏ, rộng từ vài milimet đến 2cm. Thông thường, vết bệnh xuất hiện ở chót lá và bìa lá, nơi nước tích tụ, hoặc cũng xuất hiện ở giữa phiến lá. Trên một lá có thể xảy ra nhiều vết bệnh cùng lúc. Sau đó, các cạnh của vết bệnh bắt đầu lan rộng thành vết lớn hơn, màu xám, hoặc màu đen đến gần tím. Thường thấy có lớp lông màu trắng mịn xung quanh vết bệnh, đặc biệt vào buổi sáng sớm.

Triệu chứng bệnh cháy lá hại khoai sọ
Triệu chứng bệnh cháy lá hại khoai sọ

Khi vết bệnh lan nhanh chiếm diện tích phần lớn của lá, phần lá bệnh bị mục nát trong một vài ngày dẫn đến thủng rách lá. Lá bị thối nhưng không rời khỏi cuống lá. Thông thường 6-7 lá trên mỗi cây chỉ còn khoảng 3-4 lá sau khi bệnh xâm nhập. Cây bệnh nặng sẽ làm tàn lụi bộ lá trước khi thu hoạch.

Triệu chứng bệnh cháy lá hại khoai sọ
Triệu chứng bệnh cháy lá hại khoai sọ

Bệnh làm giảm diện tích lá, giảm hiệu suất quang hợp của cây khoai sọ, dẫn đến giảm năng suất.

2. Nguyên nhân và điều kiện phát triển bệnh

Bệnh do nấm Phytophthora colocasiae gây ra.

Bệnh cháy lá khoai sọ gây hại quanh năm, tuy nhiên bệnh phát triển mạnh nhất khi gặp điều kiện môi trường có ẩm độ cao, nhất là khi có mưa.

Nấm Phytophthora colocasiae có khả năng tồn tại lâu trong các mô đất khô. Nấm xâm nhập vào lá bằng cách nảy mầm bọc bào tử hoặc động bào tử xuyên qua biểu bì trên và biểu bì dưới của lá. Khi lá bị bệnh, xung quanh vết bệnh hình thành một lớp bột trắng mọng là các bào tử vô tính gọi là bọc bào tử có hình bầu dục nhọn ở một đầu, bọc bào tử trong suốt có 1 cuống gai ngắn.

Bọc bào tử phần lớn nảy mầm gián tiếp tạo thành các động bào tử bơi lội trong nước, bơi trong nhiều giờ và bị hấp dẫn bởi chất hữu cơ hay mô cây khoai sọ. Sau đó tạo thành nang bào tử (mất đuôi), nang bào tử nảy mầm thành các sợi nấm (mycelium) sợi nấm xâm nhiễm vào cây. Các bọc bào tử cũng có thể nảy mầm trực tiếp bằng cách hình thành ống bào tử xâm nhập vào cây khoai sọ nhưng ít xảy ra.

Bệnh lây lan rất nhanh và dễ dàng giữa các tầng lá trong một cây hoặc từ cây này sang cây khác. Quá trình lây lan bệnh có thể xảy ra có thể xảy ra với một khoảng cách rất xa do sự di chuyển hoặc trao đổi củ giống, chồi lá, và dọc lá đã bị nhiễm bệnh.

3. Đặc trị bệnh cháy lá hại khoai sọ

Khi phát hiện vườn khoai sọ của mình đã nhiễm bệnh, bà con có thể xử lý như sau:

Cắt bỏ những cây bị bệnh, mang ra khỏi vườn và tiêu hủy để tránh bệnh lây lan.

Sử dụng bộ giải pháp kiểm soát nấm bệnh để khống chế nấm khuẩn gây hại. Bộ giải pháp với các thành phần chính là Chaetomium sppBacillus sp và Enzyme kích kháng cây trồng giúp tiêu diệt, cô lập các vết bệnh do nấm và vi khuẩn tấn công, ngăn chặn kịp thời sự lây lan của nấm bệnh.

Sau khi xử lý, nấm gây bệnh sẽ được kiểm soát, không tiếp tục lây lan trên các lá và cây khác. Đồng thời sức đề kháng của cây được tăng lên, có khả năng kháng lại nấm khuẩn gây hại.

4. Phòng trừ bệnh cháy lá hại khoai sọ

Vệ sinh đồng ruộng thật kỹ, gom những cọng bệnh, lá bệnh từ vụ trước hoặc các cây mới bị nhiễm bệnh đem tiêu huỷ.

Chọn củ giống có màu sáng, không thối hoặc khô ở đít, không bị tróc vỏ, lớp vỏ ngoài có nhiều lông.

Phun phòng trị bằng bộ sản phẩm kiểm soát nấm bệnh cây trồng.

Ngoài ra bà con cũng nên kết hợp bổ sung các dưỡng chất trung vi lượng để giúp cây khoai khỏe mạnh tăng sức chống chịu với sâu bệnh.

Đọc thêm:

Đăng bởi Để lại phản hồi

Biện pháp phòng trừ bệnh sương mai hại khoai sọ

Bệnh sương mai là bệnh thường gặp gây tác hại đối với khoai sọ ở Việt Nam. Để nhận biết và phòng trừ hiệu quả bệnh sương mai hại trên khoai sọ, bà con cần lưu ý những đặc điểm sau:

1. Điều kiện phát sinh gây hại của bệnh

Bệnh do nấm Phytophthora colocasiae gây ra, bệnh chủ yếu gây hại trên lá.

Trong thời tiết ẩm ướt các vết bệnh lan rộng rất nhanh chiếm diện tích phần lớn của lá. Phần lá bệnh bị mục nát trong một vài ngày, sau đó thủng rách lá, lá bệnh hoại tử cháy khô thường treo trên cuống lá như 1 lá cờ. Trong điều kiện thuận lợi thời gian từ khi xâm nhiễm đến khi phát bệnh khoảng 2- 4 ngày. Sự lan truyền bệnh xảy ra bởi nước mưa và gió.

Trên lá mới các bào tử nấm nhanh chóng nảy mầm và xâm nhập cây chủ. Mặc dù lá khoai sọ có sáp trên bề mặt nhưng chỉ cần một lượng nước nhỏ (như giọt sương) tích tụ ở bề mặt của lá là đủ cho các bào tử nấm nảy mầm và xâm nhập vào cây chủ và gây hại.

Bệnh sương mai chủ yếu gây hại trên lá, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến cuống lá và thân, bẹ cây. Cây bị bệnh nếu không phòng trừ kịp thời sẽ lây lan nhanh, làm cây mất khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến sinh trưởng, giảm năng suất (củ nhỏ, ít củ) và chất lượng củ (bị sượng). Nấm Phytophthora colocasiae còn có thể tạo thành các bào tử trứng có khả năng tồn tại lâu trong các mô đất khô. Sự vận chuyển của các củ giống bị nhiễm bệnh cũng làm phát tán mầm bệnh sang vụ sau và các khu vực khác.

2. Biểu hiện bệnh sương mai hại khoai sọ

Biểu hiện bệnh sương mai gây hại khoai sọ
Biểu hiện bệnh sương mai gây hại khoai sọ

Ban đầu khi mới xâm nhập vào cây, vết bệnh xuất hiện các vết đốm nhỏ hình tròn màu xanh nhợt nhạt. Sau đó hình thành các điểm chết hoại tử màu nâu với những đường viền đồng tâm ở mặt trên của lá. Những vết bệnh thường xuất hiện ban đầu ở chóp lá và bìa lá hoặc có thể xảy ra ở giữa phiến lá nơi nước tích tụ, trên 1 lá có thể xuất hiện nhiều vết bệnh. Sau đó vết bệnh lan rộng thành vết đốm lớn hơn, màu xám, hoặc màu đen đến gần tím. Khi vết bệnh bị hoại tử hoàn toàn, ở trung tâm vết bệnh thường có màu nâu đậm, đôi khi màu đen, rất giòn và có thể mục nát. Vết bệnh có thể phát triển đan xen vào nhau và làm cho toàn bộ bộ lá bị tàn lụi.

Biểu hiện bệnh sương mai gây hại khoai sọ
Biểu hiện bệnh sương mai gây hại khoai sọ

3. Đặc trị bệnh sương mai hại khoai sọ

Điều trị bệnh sương mai thường có hiệu quả cao nhất trong giai đoạn cây mới bị dưới 5%. Vì vậy, bà con cần kiểm tra thường xuyên để phát hiện bệnh sớm.

Sử dụng chế phẩm Vaccin kết hợp Siêu đồng với cơ chế tác động kép của Nấm đối kháng và Enzyme kích kháng cây trồng giúp tiêu diệt, cô lập các vết bệnh do nấm và vi khuẩn tấn công, ngăn chặn kịp thời sự lây lan của mầm bệnh. Bà con cho sử dụng 2 lần liên tiếp cách nhau 3 ngày.

4. Phòng trừ bệnh sương mai hại khoai sọ

Nên áp dụng các biện pháp tổng hợp phòng trừ ngay từ đầu vụ sẽ mang lại hiệu quả phòng trừ bệnh cao:

  • Nên luân canh với cây trồng khác họ.
  • Làm đất sớm, xử lý các tàn dư thực vật trên đất. Sử dụng các chế phẩm từ nấm Trichoderma bón vào đất trước khi trồng.
  • Lên luống cao, vét sạch rãnh, hạn chế nước bị úng, đọng trên mặt luống.
  • Sử dụng giống khỏe, sạch bệnh (không lấy giống từ những vườn đã bị bệnh từ vụ trước).
  • Trồng với mật độ vừa phải, bón phân đầy đủ, chăm theo đúng quy trình, thường xuyên vệ sinh tạo độ thông thoáng, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng phát triển khỏe mạnh.

Bạn cần biết: Top 3 loại sâu bệnh hại cây khoai sọ phổ biến nhất

Đăng bởi Để lại phản hồi

Top 3 loại sâu bệnh hại cây khoai sọ phổ biến nhất

Khoai sọ là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao. Hiệu quả kinh tế của vụ trồng khoai sọ được đánh giá thông qua sản lượng thu hoạch và chất lượng củ. Người trồng khoai sọ nếu muốn đạt được hiệu quả kinh tế cao, ngoài việc nắm được kỹ thuật trồng còn cần nắm vững kiến thức về sâu bệnh hại trên cây khoai sọ.

1. Bệnh sương mai hại khoai sọ

Tác nhân gây bệnh:

Bệnh do nấm thuộc loài Phytophthora Colocasiae Racib gây hại.

Triệu chứng bệnh:

Ban đầu vết bệnh là những đốm nhỏ hình tròn màu xanh nhợt nhạt; các vết này sẽ lan rộng ra theo hình tròn và hình thành các điểm chết hoại màu nâu với những viền đồng tâm. 1-2 ngày sau khi nhiễm bệnh, các vết này sẽ có hiện tượng chảy gôm quanh các viền của vết bệnh. Theo thời gian các giọt gôm này sẽ khô lại thành những giọt màu nâu nằm rải rác ở cả 2 mặt của vết bệnh.

Triệu chứng bệnh sương mai gây hại khoai sọ
Triệu chứng bệnh sương mai gây hại

Các vết bệnh phát triển lan rộng tạo ra các đám hoại tử lớn. Chúng có thể hợp nhất với nhau làm lá rách hoặc giòn dễ mục nát.

Nấm sương mai sẽ làm cháy lá, ảnh hưởng tới khả năng quang hợp của cây, do đó bệnh sẽ gián tiếp ảnh hưởng tới chất lượng và năng suất củ.

2. Bệnh khảm lá hại khoai sọ

Tác nhân gây bệnh:

Bệnh do virus Dasheen mosaic virus (DMV) gây ra. Virus này được lây truyền nhờ rệp hoặc từ các củ giống, chồi giống cây mẹ.

Triệu chứng bệnh:

Bệnh khảm lá gây hại mạnh từ giai đoạn cây mới mọc cho tới 80-100 ngày sau trồng là đỉnh điểm của bệnh. Giai đoạn sau trồng 130-140 ngày triệu chứng bệnh thể hiện không rõ hoặc có thể mất hẳn.

Khảm lá được chia làm 3 dạng triệu chứng: khảm lá vàng gân xanh, khảm lá lông chim hoặc làm biến dạng lá.

Các lá bị khảm thường có màu xanh vàng bất thường xen kẽ nhau. Các lá này thường bị cuốn lại và biến dạng một phần hoặc toàn bộ lá. Cây khoai sọ nhiễm bệnh thường còi cọc, chậm phát triển so với các cây xung quanh.

Khảm lá dẫn tới giảm diện tích quang hợp cũng như gây giảm khả năng đẻ nhánh, hạn chế sức nảy mầm của chồi, từ đó bệnh gây giảm số củ/khóm, trực tiếp dẫn tới giảm năng suất, chất lượng củ.

3. Sâu khoang hại khoai sọ

Sâu khoang là loài gây hại trên nhiều cây trồng nói chung và khoai sọ nói riêng.

Đặc điểm hình thái: 

Sâu khoang thuộc họ ngài đêm; trưởng thành của chúng hoạt động và đẻ trứng vào ban đêm. Trứng được đẻ ở mặt dưới của lá.

Sâu khoang gây hại khoai sọ
Sâu khoang gây hại

Triệu chứng và tác hại:

Sâu non khi nở ra sẽ gặm phần xanh ở mặt dưới lá. Mật độ sâu lớn chúng sẽ gặm hết cả lớp diệp lục của lá khoai sọ và chỉ để lại lớp màng mỏng phía trên lá.

Triệu chứng gây hại của sâu khoang
Triệu chứng gây hại của sâu khoang

Sâu tuổi lớn có thể ăn hết tất cả phần thịt lá của toàn bộ cây chỉ để lại phần gân lá, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự phát triển của cây.

4. Biện pháp phòng trừ tổng hợp

Để phòng trừ tốt các sâu bệnh gây hại trên khoai sọ, ngoài sử dụng các loại chế phẩm sinh học khi mật độ sâu bệnh có xu hướng tăng mạnh bà con có thể áp dụng các biện pháp sau từ đầu vụ:

  • Luân canh cây khoai sọ với các cây trồng khác họ hoặc cây trồng nước.
  • Dùng giống sạch bệnh được lấy từ các ruộng sạch bệnh vụ trước.
  • Lên luống khoai sọ thoát nước tốt.
  • Dọn sạch cỏ dại trong quá trình trồng khoai sọ.
  • Trồng cây khoai sọ với mật độ khuyến cáo của cơ quan khuyến nông địa phương để đảm bảo thông thoáng luống.