Cây có múi là loại cây được trồng phổ biến ở khắp vùng miền trên cả nước, tùy thuộc vào khí hậu, thổ nhưỡng từng vùng mà cho trồng các loại giống cây khác nhau. Cây có múi là nhóm cây mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng, góp phần lớn vào sự phát triển của nền Nông nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, việc trồng và chăm sóc cây có múi không dễ dàng nếu người trồng không nắm rõ về các kỹ thuật liên quan.
Dưới đây là quy trình mà Trang trại hữu cơ Tiến Mạnh thuộc Công ty cổ phần Nông sản sạch Sơn La của ông Vũ Ngọc Tiến – là một trong những trang trại đang sản xuất nông sản theo hướng hữu cơ 100%, đang áp dụng và có hiệu quả rõ rệt. Năm 2020 Farm đã đạt chứng nhận Hữu cơ theo Tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ Quốc gia.
1. Lựa chọn giống
Cây giống cây có múi có 2 loại: cây chiết và cây ghép. Cây chiết thì cây giống giữ nguyên được đặc tính di truyền của cây mẹ, thời gian nhân giống nhanh, cây thường thấp, phân cành cân đối, thuận lợi cho chăm sóc và thu hoạch nhanh nhưng bộ rễ kém phát triển, tuổi thọ cây không cao. Cây ghép thì sinh trưởng phát triển tốt nhờ sự phát triển, hoạt động tốt của bộ rễ gốc ghép và khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, đất đai của cây gốc ghép; tăng cường khả năng chống chịu của cây với điều kiện bất thuận như: chịu hạn, chịu úng, chịu rét và sâu bệnh; rễ cứng cáp, tuổi thọ cao. Cây giống cần khỏe mạnh, lá to xanh tốt, không có dấu hiệu của sâu bệnh.
2. Thời vụ và mật độ trồng cây có múi
Thời điểm trồng các loại cây có múi tốt nhất là cuối mùa khô đầu mùa mưa (Tháng 4 -5 dương lịch). Sau khi cây vừa phục hồi sẽ đón những cơn mưa đầu mùa, ít phải tưới nước, cây sinh trưởng khỏe mạnh hơn.
Mật độ trồng cây thường là 5 x 5m. Tương đương 700 cây/hecta. Riêng cây bưởi hạn chế trồng chung với cam sành, quýt đường, chanh không hạt và các giống cây có múi khác, vì bưởi thụ phấn chéo. Sẽ ít nhiều giảm chất lượng quả.
3. Đất trồng cây có múi
Đất thịt pha là thích hợp nhất, yêu cầu tầng canh tác từ 0,5 – 1m. Thoát nước tốt, lượng mưa 1000 – 2000mm/ năm. Phân bổ đều. Đất có pH 5.5 – 7.0. Nếu trồng ở vùng trũng cần đắp mô, đào mương. Trồng ở vùng cao thì đánh hố 60 x 60 x 60cm, tiện cho tưới nước và bón phân.
4. Kỹ thuật trồng cây có múi
Đào hố trồng cây hoặc đắp mô cần chuẩn bị trước 1 tháng. Hố có kích thước 60cm (dài, rộng, sâu). Mỗi hố trộn 30 – 40kg phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh công nghiệp) + 0,5kg lân nung chảy + 0,3kg kali hữu cơ. Đo độ pH và bổ sung thêm vôi bột nếu cần thiết.
Trộn đều đất và phân sau đó lấp hố, tưới nước. Sau 1 tháng tiến hành trồng. Cách trồng như sau:
Dùng cuốc đào 1 lỗ ở chính giữa hố trồng, kích thước lớn hơn bầu ươm 1 chút, xé lớp nilon bầu ươm (cần xé cẩn thận, tránh làm vỡ bầu, động rễ) đặt cây giống vào giữa hố. Lấp đất, dùng chân nén nhẹ đất quanh gốc. Sau đó tiến hành cắm cọc cố định cây, tránh gió làm lay cây, động rễ, cây dễ bị chết.
Sau khi trồng cần tưới nước ngay, dùng cỏ khô, rác, rơm rạ phủ gốc, sau 5-7 ngày tưới lại, giữ ẩm cho gốc suốt 1 tháng đầu tiên để cây nhanh hồi phục.
Lưu ý:
Sai lầm mà bà con thường gặp khi trồng cây có múi là: Trồng sâu chôn chặt. Đây là lỗi ở khâu kỹ thuật trồng. Ngay phần tiếp giáp rễ và thân có hàng triệu van một chiều đi lên đó. Những gốc bị vùi phần cổ rễ thì cây không hấp thụ được nước và dinh dưỡng, làm cho cây bị yếu đi. Rễ dễ bị úng vì các tầng rễ mặt thiên hướng ăn sâu xuống, dễ bị vàng lá thối rễ.
Đặc biệt các vườn chăm hữu cơ trồng sâu quá thì nó thường xảy ra hiện tượng. Mỗi lần bón hữu cơ mình cứ vun vào, vun vào gốc. Khi mà hữu cơ chưa được phân hủy hoàn toàn mà gặp hiện tượng mưa lâu ngày. Hữu cơ sẽ được phân hủy trong môi trường ngập nước. Nó sẽ sinh ra khí H2S và các độc chất hữu cơ. Khi rễ hấp thụ những cái đó thì cây sẽ bị yếu.
5. Kỹ thuật chăm sóc cây có múi
Tưới nước: Mùa khô cần thường xuyên tưới nước và phủ gốc giữ ẩm cho cây. Mùa mưa nếu mưa liên tục cần đánh rãnh thoát nước, tránh để cây bị ngập úng. Cây có múi có thể cần khoảng 64 lít – 135 lít nước trong một ngày tùy theo mùa và giai đoạn sinh trưởng (Theo nghiên cứu của đại học Arizona (Mỹ)).
Làm cỏ: Để hạn chế cỏ dại, khi cây chưa giao tán giữa hàng nên trồng xen các loại cây họ đậu đỗ. Vừa có tác dụng giữ ẩm, tăng đạm hữu cơ, vừa cải thiện thêm kinh tế. Ở gốc, nên phủ rơm rạ, cỏ khô hạn chế cỏ dại.
Cắt tỉa cành, tạo tán: Sau khi cây hồi hãm ngọn ở chiều cao 50 – 70cm, các chồi mọc ra giữ lại 3 – 5 chồi khỏe mạnh, phân bổ đều quanh gốc. Tiếp tục hãm các chồi này để cây sinh cành thứ cấp. Ở giai đoạn cây lớn, nên cắt bỏ các cành già cỗi, tỉa các chồi vượt từ gốc, tạo dáng phân bổ đều về các hướng.
Chắn gió: Nên trồng cây keo đậu, keo tai tượng, cây muồng vàng làm cây chắn gió, trồng cách hàng cây trồng ít nhất 5m để hạn chế cạnh tranh dinh dưỡng. Trồng cây chắn gió vuông góc với hướng gió chính trong năm.
6. Kỹ thuật bón phân cho cây có múi
Năm đầu tiên: Lượng phân trong hố còn dồi dào, chỉ cần tiến hành bón thúc bằng phân urê, pha loãng vào nước để tưới. Tỷ lệ 1%, tưới liên tục trong năm đầu. Mỗi lần cách nhau 20-30 ngày.
Năm thứ 2-3: Giai đoạn kiến thiết. Mỗi gốc bón 30 – 40kg phân chuồng + 300 lân nung chảy, bón 30% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), trichoderma.
+ Đợt 1: Cuối mùa mưa bón 100% lượng phân hữu cơ.
+ Đợt 2: Tháng 1-3 dương lịch bón 30% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), trichoderma.
+ Đợt 3: Tháng 5-6 dương lịch bón tiếp tục bón 30% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), trichoderma.
+ Đợt 4: Tháng 7-8 dương lịch bón 30% còn lại.
Tưới nấm rễ cộng sinh, axit humic, trichoderma 1 năm từ 2 đến 3 lần.
Năm thứ 3 trở đi: Giai đoạn kinh doanh, cây cần nhiều dinh dưỡng hơn. Tăng lượng phân lên 50kg phân chuồng + 500g lân bón, 50% lượng phân cá (đạm cá, đậu tương) và kali (chuối ủ), tricodema.
Ngoài ra cũng cần phun bón 50% lượng phân cá (đạm cá,đậu tương) và kali (chuối ủ).
Tưới nấm rễ cộng sinh, axit humic, trichodema 1 năm từ 2 đến 3 lần.
7. Phòng trừ xử lý sâu bệnh cho cây có múi
Bà con cần tiến hành phòng trừ và xử lý các loại sâu bệnh như sau:
Sâu hại:
Sâu vẽ bùa: xuất hiện từ tháng 4 – tháng 10 sử dụng thuốc phun chế phẩm sinh học bacillus định kỳ 1 tháng 3 lần. Nếu nặng tăng liều lượng.
Sâu nhớt: xuất hiện từ tháng 2 – 4 bạn nên Phun bacillus thuringensis.
Nhện đỏ: xuất hiện vào mùa Đông và Xuân nên Phun chế phẩm Nấm xanh nấm trắng.
Nhện trắng: phòng bằng cách vệ sinh vườn mùa Đông, phun Nấm xanh nấm trắng
Sâu đục cành: xuất hiện từ tháng 5 – 6 phòng trừ bằng cách diệt sâu trưởng thành: Dùng vợt bắt, dùng bacillus thuringensis phun tưới dùng bơm vào lỗ sâu đục.
Sâu đục thân (tháng 5 – 6): bắt sâu trưởng thành, dùng móc thép giết sâu non hoặc tiêm bacillus thuringensis vào các lỗ có phân mới đùn ra; Sau mùa thu hoạch quả, quét vôi gốc cây; nơi bị nặng cần quét lưu huỳnh – vôi.
Sâu đục gốc (tháng 5 – 6): bắt sâu trưởng thành vào buổi trưa; tiêm bacillus thuringensis tưới đẫm vào các lỗ có phân mới đùn ra; Sau mùa thu hoạch quả, quét vôi với gốc cây; nơi bị nặng cần quét lưu huỳnh vôi; nhét vào lỗ sâu và bịt kín miệng.
Ruồi vàng (tháng 5 -11): Giăng lưới phủ, bao quả.
Sâu hại hoa: phun chế phẩm bacillus thuringensis trước khi bung hoa.
Các loại rệp: Ngắt các cành có rệp, phun Nấm xanh nấm trắng.
Rầy xám (rầy chổng cánh): Phun Nấm xanh nấm trắng.
Bệnh hại:
Bệnh greening: Trồng cây sạch bệnh; giảm số lượng côn trùng môi giới trong tự nhiên.
Bệnh loét do vi khuẩn: Vệ sinh vườn, cắt bỏ cánh, phun Nano đồng + Vắc Xin.
Bệnh sẹo: Phun Nano đồng và Vắc Xin vào đầu mùa hè.
Bệnh muội đen: Diệt trừ các loại rệp, rầy hại cam; phun Nấm xanh nấm trắng hoặc chế phẩm Bacillus thuringensis.
8. Bảo quản và thu hoạch cây có múi
Trái của cây có múi cũng cần phải bao sớm. Khi trái to bằng quả trứng vịt (đường kính 2,2-2,5cm) dùng túi nilon có đường kính 20-40cm, dài 30 – 60cm, thủng hai đầu để bao quả có trọng lượng khi chín 0,7 – 4kg.
Dùng túi nylon bao chùm trái từ phần cuống theo hướng thẳng xuống, dùng dây buộc giữ túi vừa chặt. Túi nylon cắt bỏ hoàn toàn phần đáy vừa giữ được sự thông thoáng, vừa ngăn các loại côn trùng, sâu và ruồi đục trái tấn công.
Khi trái được bao bằng túi nilon màu trắng trong, chất diệp lục ở vỏ trái vẫn hấp thu được ánh sáng và quang hợp bình thường như những quả để tự nhiên. Do vậy màu sắc của quả không thay đổi từ khi nhỏ tới chín, đảm bảo màu sắc hấp dẫn tự nhiên.
Đa số các loại côn trùng trưởng thành là bướm (ngài) đều bay theo phương ngang thẳng, khi đậu vào trái được bao bởi giấy nilon để tiến hành đẻ trứng gặp bề mặt giấy nilon trơn, nhẵn nên bướm và trứng không bám được, do vậy hầu hết các loại sâu như: Bọ xít, xén tóc, bọ cánh cứng, ruồi đục quả, bọ rầy…được loại trừ khả năng gây hại.
Trái trong túi nilon phát triển bình thường ít bị sâu, bệnh phá hại có màu sắc đẹp, hấp dẫn, năng suất, chất lượng quả được cải thiện rõ rệt.
Thu hoạch: Nên thu hoạch khi trái vừa chín tới, da căng láng, cắt luôn cả cuống trái. Không hái trái khi chưa chín tới hoặc hái quá trễ, chất lượng không tốt.
Lời kết:
Chúng tôi đang đồng hành cùng farm Tiến Mạnh trong các quy trình cải tạo đất, chăm sóc cây trồng theo hướng hữu cơ, áp dụng các chế phẩm sinh học để phòng trừ sâu, bệnh và sản xuất các loại phân hữu cơ như đạm cá, đậu tương, phân chuồng ủ.
Với mong muốn đồng hành cùng các Farm trên cả nước để tạo ra được những loại nông sản chất lượng nhất nhằm cung ứng cho thị trường trong nước và xuất khẩu ra các nước lớn. Chúng tôi khao khát có thể hỗ trợ bà con trong quá trình canh tác, chăm sóc cây trồng. Để lại thông tin ngay bây giờ để chúng tôi có thể hỗ trợ bạn một cách sớm nhất.
