Thẻ: Cải tạo đất

Cải tạo đất bằng cỏ là khái niệm mới xuất hiện trong vài năm trở lại đây. Khái niệm này xuất hiện khi công cuộc canh tác nông nghiệp bền vững xuất hiện nhằm hạn chế nông nghiệp hóa học.

Trong bài viết này chúng ta hãy cùng tìm hiểu về cải tạo đất bằng các loại cây cỏ, và các loại cây cỏ nào có thể dụng để cải tạo đất.

Lợi ích của việc cải tạo đất bằng cây cỏ ?

Như bà con và các bạn cũng đã biết hiện trạng đất canh tác nông nghiệp hiện tại đang bị phân hóa theo chiều hướng xấu đi do sử dụng quá nhiều chất hóa học. Từ việc chống các sâu bệnh hại, đến việc thúc cây ra hoa, đậu quả. Khi đất mất đi sự tự nhiên vốn có thì sản phẩm mà mẹ đất mang lại cũng sẽ biết hóa như tính chất của đất vậy.

Độ phì nhiêu của đất là khả năng cung cấp đủ nước, oxy và chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng bảo đảm năng suất cao. Đồng thời, không chứa các chất có hại cho cây. Độ phì nhiêu của đất hay còn gọi là khả năng sản xuất của đất là tổng hợp các điều kiện, các yếu tố để đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt.

Những điều kiện đó là: đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết ở dạng dễ tiêu đối với cây trồng, độ ẩm thích hợp, nhiệt độ thích hợp, chế độ không khí thích hợp cho hô hấp của thực vật và hoạt động của vi sinh vật, không có độc chất và đất tơi xốp đảm bảo cho hệ rễ phát triển.

Do đó, muốn tăng độ phì nhiêu của đất và thu được năng suất cao, ổn định, cần phải tác động đồng thời nhiều yếu tố đối với hệ sinh thái nơi trồng. Trong đó, có thể dùng biện pháp trồng thêm các loại cây trồng có ích nhằm bảo vệ và cải tạo đất. Cùng tìm hiểu rõ hơn về những loại cây trồng giúp tăng độ phì nhiêu cho đất này nhé!

Xem thêm: Cải tạo đất bằng cỏ giúp tiết kiệm chi phí đầu tư

1/ Lạc dại (Arachis pintoi)

Là cây cỏ họ đậu có khả năng cộng sinh với vi khuẩn cố định đạm từ nito có trong không khí, chúng phát triển sinh khối (thân, lá) nhanh, giữ ẩm và làm giàu mùn cho đất. Lạc dại chịu được đất nghèo dinh dưỡng và những điều kiện thời tiết khắc nghiệt nên có thể trồng ở nhiều vùng khác nhau. Có thể trồng kèm dưới gốc cây ăn trái, cây công nghiệp lâu năm (dứa, cà phê, hạt tiêu), trồng xen với bắp trên đất dốc.

Về chống xói mòn, vườn cây ăn trái trồng thảm lạc dại đã làm giảm 72,4% lượng đất bị xói mòn so với đối chứng không trồng. Các loài vi sinh vật (VSV) có lợi tăng rất cao dưới thảm lạc dại. Trồng lạc dại giúp hệ sinh thái côn trùng đất như giun, dế phát triển, ngày đêm “cày xới, chế biến lá mục” làm cho đất thêm tơi xốp. Ngoài tác dụng làm thảm che phủ bảo vệ và cải tạo đất, lạc dại còn có chức năng làm cây cảnh để trang trí các công viên, bãi cỏ quanh nhà, bồn hoa trên phố hoặc chậu cây lớn.

2/ Cây đậu Hồng đáo

Được nhập vào Việt Nam từ năm 1970, sử dụng trồng xen với cây trồng hàng năm hoặc trồng vào thời kỳ đầu của cây lâu năm như cà phê, cao su, cây ăn quả các loại để cải tạo đất. Cây có tác dụng giữ ẩm tốt, hạn chế được cỏ dại, đỡ rửa trôi phân bón, tiết kiệm được nhiều vật tư và công lao động, giảm chi phí sản xuất, tăng thêm lợi nhuận. Ngoài việc trồng để làm phân, cải tạo đất, đậu Hồng đáo còn cho hạt là nông sản có giá trị.

3/ Cây đậu mèo Thái Lan

Được nhập nội và trồng thử nghiệm ở Tây Nguyên từ năm 1993. Ngoài tác dụng cải tạo đất (nhờ có hàm lượng đạm trong thân lá khá cao, khoảng 15-16% chất khô, đạm hạt khoảng 25-28% và đạm do vi khuẩn nốt sần cố định từ khí trời) đậu mèo còn  là phương tiện diệt cỏ dại rất hữu hiệu kể cả cỏ tranh. Hạt đậu mèo sau khi khử độc tố còn là loại thức ăn cao dinh dưỡng cho gia súc. Một vài ứng dụng cụ thể: trồng xen canh bắp/ngô với đậu mèo.

4/ Đậu kiếm

Là loại cây họ đậu thân đứng, sống 2-3 năm, chịu hạn tốt, sinh khối lớn, nốt sần nhiều. Cây có tác dụng cải tạo đất rất tốt, có thể trồng xen, đặc biệt là trồng vào giữa các hàng lúa hoặc có thể trồng xen với sắn, ngô.

5/ Đậu công, đậu Sơn Tây, tóp mỡ, hàm xì

Có tác dụng cải tạo đất, trừ cỏ dại, làm thức ăn gia súc, làm củi đun hoặc cọc đỡ cho các loài cây trồng leo. Vì hàm lượng tanin lớn nên trâu bò không thích ăn tươi, tuy nhiên khi phơi khô và trộn với các loại thức ăn khác thì là nguồn thức ăn bổ sung rất tốt. Nên dùng thay cốt khí làm hàng đồng mức vì cây sống lâu hơn và cho sinh khối lớn hơn.

6/ Đậu triều

Được dùng để làm lương thực (hạt đậu), thức ăn cho súc vật (quả đậu, vỏ quả đậu, lá…). Ngoài ra, đậu triều còn có thể làm củi đun hoặc nuôi cánh kiến và có tác dụng cải tạo đất rất tốt.

7/ Cốt khí

Có tác dụng cải tạo đất và che bóng cho cây con. Cốt khí là cây làm hàng đồng mức lý tưởng ở giai đoạn đầu khi mới kiến thiết nơi canh tác. Tuy nhiên, về sau nên thay bằng các loài cây khác có nhiều chức năng hơn hoặc trồng hàng đồng mức kép với các loài khác như dứa, cỏ chăn nuôi.

8/ Cây Kutdu

Nhiều nơi gọi là cây sắn dây dại, là loại dây leo được gieo bằng hạt hoặc giâm bằng hom cành trồng xen giữa các hàng cao su hoặc trong vườn cây ăn quả lâu năm để phủ đất và cắt làm phân xanh.

9/ Muồng lá tròn kép

Có xuất xứ từ Floria-Mỹ. Cây có công dụng như lạc dại, song muồng lá tròn kép chịu đựng tốt hơn với điều kiện khó khăn. Sinh khối không cao song cũng là nguồn thức ăn bổ sung quý giá trong mùa đông.

Việc sử dụng các loại cây trồng có ích cho việc cải tạo đất sẽ là phương pháp hữu hiệu để tăng chất lượng đất trồng và bảo vệ hệ vi sinh trong đất. Muốn tăng độ phì nhiêu của đất và thu được năng suất cao, ổn định, cần phải hiểu rõ đặc tính của từng loại cây trồng có ích và tình trạng đất để tối đa tác dụng của chúng.

Những bài viết các bạn có thể quan tâm :

Xem tiếp: Cải tạo đất, đối kháng nấm bệnh

Việc cải tạo đất theo phương thức canh tác bền vững, kết hợp để cỏ, bón phân hữu cơ vi sinh có thể sẽ kéo dài từ 1 – 2 năm tùy theo chất đất. Vậy nên trong suốt quá trình cải tạo đất cần phải lưu ý tuân thủ nghiêm ngặt hai quy tắc chính sau đây:

lưu ý thứ nhất trong quá trình cải tạo đất

Trong quá trình canh tác cây trồng chính gặp phải những chứng bệnh như vàng lá thối rễ, tuyến trùng. Bà con chỉ được phép sử dụng các giải pháp sinh học để xử lý. Tuyệt đối không được sử dụng thuốc hóa học tưới vào gốc. Việc này làm xáo trộn, giết chết các sinh vật sống trong đất, làm giảm khả năng phục hồi đất.

Lưu ý thứ 2 trong quá trình cải tạo đất

Tuyệt đối không được sử dụng thuốc cỏ, thuốc trừ sâu đổ vào đất. Chỉ được phép sử dụng máy cắt cỏ định kỳ và không cắt quá sát mặt đất gây ảnh hưởng đến cấu trúc bề mặt đất,… Đồng thời bổ sung vi sinh vật và vật chất hữu cơ thường xuyên. Tạo ra một lưới thức ăn cho đất, vi sinh vật, côn trùng và các loại thiên địch. Từ đó tạo ra một hệ sinh thái tự nhiên trong chính khu vườn của mình. Tạo ra một mô hình canh tác bền vững không cần sử dụng đến phân hóa học và hóa chất.

Sinhhocvietnam.vn hi vọng bà con sẽ có cái nhìn mới về việc canh tác thuận tự nhiên – canh tác theo hướng vi sinh hữu cơ. Với mong muốn 1 triệu Ha đất nông nghiệp của Việt Nam sản xuất được các sản phẩm sạch đạt chuẩn xuất khẩu.

P/s: tìm hiểu rõ quy trình cải tạo đất xem thêm tại đây

Tập quán canh tác độc canh, thói quen không dùng phân chuồng, phân hữu cơ để bồi bổ cho đất dẫn đến tình trạng đất ngày càng thoái hóa, bạc màu. Chúng ta bón phân hóa học vì nó gọn nhẹ và có hiệu quả nhanh. Nhưng đâu biết rằng sức khỏe của đất đang ngày một yếu vì phân hóa học. Năng suất cây trồng ngày một kém trong khi lượng phân phải bón ngày càng tăng

Những loại đất xấu, thoái hóa, bạc màu thường có những nhược điểm như bị mất tầng đất canh tác, nghèo chất dinh dưỡng, đặc biệt là chất hữu cơ, khô hạn, ngập úng, chua hoá, mặn hoá… Vậy để có thể tiếp tục canh tác trên những vùng đất như vậy mà vẫn đạt hiệu quả kinh tế bà con cần phải cải tạo đất bằng các biện pháp như luân canh, thâm canh hợp lý, phân bón, thuỷ lợi…

Sau đây là những biện pháp để cải tạo đất thoái hóa, bạc màu:

1. Che phủ đất bằng cỏ:

Đây là biện pháp giúp hạn chế bốc hơi nước, giữ ẩm cho đất, chống gió rét. Giúp phân phối đều nước không gây úng thối cho cây trồng. Tạo điều kiện cho vi sinh vật trong đất hoạt động tốt làm cho đất tơi xốp, thoáng khí. Giúp cho hệ rễ cây trồng phát triển tốt.

2. Biện pháp làm đất:

– Đất bạc màu thường khô và cứng do đó cần hạn chế xới xáo để tránh mất nước do bốc hơi, nhất là vào thời kỳ khô hạn. Chỉ nên kết hợp xới xáo khi bón phân, tưới nước.

– Nếu trồng lúa trên đất bạc màu thì không nên xếp ải dễ làm đất mất thêm nước, hệ vi sinh vật còn sót lại trong đất sẽ bị chết, đất càng trở nên chai cứng hơn

– Trồng màu thì lên luống cao kết hợp tưới nước theo rãnh là biện pháp cải tạo đất bạc màu tối ưu nhất.

3. Thuỷ lợi:

Đây là biện pháp kỹ thuật quan trọng hàng đầu trong việc cải tạo lại đất bạc màu. Việc tưới tiêu nước chủ động, khoa học bằng một hệ thống kênh mương hoàn chỉnh nhằm cải thiện :

– Cải thiện độ phì đất bạc màu, tăng độ ẩm, cải thiện được các đặc tính lý hoá trong đất

– Làm cho đất tơi xốp hơn, tăng khả năng kết dính trong đất, giữ nước tốt hơn

– Giúp hệ vi sinh vật trong đất hoạt động tốt hơn. Tạo điều kiện giúp cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt hơn.

4. Biện pháp hữu cơ:

– Chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý, đa dạng hóa cây trồng tăng năng suất. Góp phần cải tạo đất bằng cách trả lại đất phần bã hữu cơ.

– Tăng cường bón lóp bằng các nguồn phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh… để cải tạo và tăng độ phì cho đất. Phân hữu cơ phải được ủ hoai mục bằng nấm TRICODEMA để không gây ô nhiễm môi trường và không gây hại cho cây trồng. Ngoài ra có thể sử dụng các phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, mùn trấu, rác sinh hoạt, than bùn… để SX phân hữu cơ vi sinh dùng làm chất cải tạo đất rất tốt.

Một số công thức trồng trọt có thể áp dụng trên đất bạc màu như:

– Công thức 2 vụ: gồm 1 vụ lúa, 1 vụ rau màu như ngô khoai, lạc, đậu đỗ trồng xen với rau

– Công thức 3 vụ: gồm 1 vụ lúa, 1 vụ rau màu hè thu và 1 vụ rau đông xuân

– Trồng xen canh cây trồng chính với các loại cây họ đậu. (như lạc, đậu tương, đậu xanh, đậu trạch…) Chúng có khả năng cố định đạm, giúp cải tạo độ phì nhiêu của đất rất tốt.

Cải tạo đất trồng là việc cấp bách, vì không thể cải tạo trong ngày một ngày hai nên bà con cần đặc biệt chú ý canh tác, làm đất, tưới tiêu, che phủ mặt đất theo đúng quy trình. Đặc biệt là bổ sung được đầy đủ lượng phân hữu cơ cho đất. Chúc bà con thành công !